Fijn leesvoer voor in de thuisquarantaine
(FD Persoonlijk Magazine 28 maart 2020)
Iedere professional denkt weleens over zijn werk: je zou er een boek over kunnen schrijven. Twee mannen deden dat ook. Oud-bankier Joris van der Geest schreef over de wereld van het duurzaam investeren en organisatieadviseur Bas van der Velde neemt de lezer mee de consultancy in. Fijn leesvoer voor in de thuisquarantaine.
‘De oneindige marshmellowtest’, is de intrigerende titel van Joris van der Geests roman. De titel verwijst naar een wetenschappelijk experiment van de Stanford-universiteit uit 1972. Bij de marshmellowtest konden kinderen kiezen: of ze kregen direct één marshmellow, of ze kregen er twee, als ze erin slaagden de ene marshmallow een kwartier te laten liggen. De test bleek een accurate voorspeller te zijn voor de toekomst: kinderen die erin slaagden hun beloning uit te stellen, waren later beter opgeleid, succesvoller en zelfs slanker.
Spirituele Zoektocht
Van der Geest had altijd al een sterke drang tot schrijven. En hij was ook altijd al met literatuur bezig, een veellezer. Na een studie bedrijfskunde werkte hij eerst bij zakenbank NIBC. In diezelfde periode volgde hij de opleiding aan de Schrijversvakschool. Daarna was hij fondsmanager bij de duurzame bank Triodos en schoof hij het schrijven naar de achtergrond. Tegenwoordig werkt hij zelfstandig, als investment advisor. En ja, hij zou zelf glansrijk zijn geslaagd voor die marshmellowtest, maar hij weet intussen niet zeker meer of dat alleen maar een voordeel is.
Ook de hoofdpersoon van zijn boek, Bastiaan, fondsmanager bij De Groene Bank, zou het goed doen in de test. Steeds streeft hij naar meer en hoger. Het solarproject waaraan hij werkt, heet niet voor niets Icarus. ‘Onder druk krijg je een tunnelvisie’, zegt Van der Geest daarover. ‘Bastiaan wordt arrogant door de stress.’ Daardoorheen speelt een liefdesverhaal en een spirituele zoektocht: Bastiaan ontdekt ecstatic dance – een vrije dansvorm – en tantra. Van der Geest: ‘Bastiaan zoekt liefde en is daarin oprecht, maar andere dingen zitten hem in de weg: zijn karakter, zijn verleden. Hij wil eigenlijk iets anders, maar dat lukt hem niet goed.’
Juist die spanning tussen ambities nastreven en vrijheid ervaren, die hij zelf zo goed kent, deed Van der Geest zes jaar geleden besluiten een roman te schrijven. ‘Ik ben altijd ambitieus geweest. Al die trekken van mijn hoofdpersoon – goed kunnen focussen, willen winnen, altijd gelijk willen hebben – ken ik. Die ambitie heeft me veel gebracht, maar ik heb daardoor ook veel gemist. Vooral een gevoel van vrijheid, in het moment zijn, genieten van wat er is en niet steeds bezig zijn met doelen. Die dingen heb ik gevonden in de tantra en de dans.’
Goeroeaspiraties
Van der Geest is intussen, naast investmentbanker, tantraleraar. Voor de onwetende lezers: tantra zoals die volgens Van der Geest bedoeld is, gaat niet primair over seks. ‘De essentie van tantra is dat je alle aspecten van het leven open aangaat en met liefde omarmt, dus bijvoorbeeld ook je angsten en donkere kanten. De rituelen in de tantra zijn gericht op aanwezig zijn, je bewust zijn van jezelf. En ja, seks is een element van het leven dat je ook kunt omarmen. Niet door doelgericht te zijn, maar juist door alles te ervaren en je met iemand te verbinden.’
Hoofdpersoon Bastiaan krijgt in de roman glimpen mee van het gevoel dat Van der Geest vond in het dansen en de tantra. Bastiaan wordt erdoor aangetrokken, en kan tegelijk niet uit zijn huid kruipen. Binnen de kortste keren heeft hij goeroeaspiraties, want ook hier valt een wedstrijd te winnen. ‘Goeroes en ceo’s hebben veel gemeen’, zegt Van der Geest. ‘Iedereen adoreert ze en ze krijgen weinig tegenspraak. Het is dan moeilijk om een open geest te houden voor de visies van anderen.’
Want dat is een schaduwkant van elke subcultuur: de absolute waarheden die er verkocht worden. ‘Mensen in dit soort culturen creëren een gezamenlijke taal. Iedereen praat elkaar na. In elke subcultuur heb je dezelfde patronen in mensen en tussen mensen. Door omstandigheden kom je in een subcultuur terecht, maar je plek is altijd dezelfde. Dat intrigeert me en dat is ook een van de thema’s in het boek. Ik voel me vaak een soort participerende observant. Ik zie scherp wat er in en om me heen gebeurt en dan gaat mijn fantasie aan het werk. Daarom schrijf ik zo graag.’ De wereld die hij beschrijft, ligt dicht bij de zijne. Toch heeft hij zich tijdens het schrijven ‘niet beziggehouden’ met eventuele herkenbaarheid van zijn personages. ‘Ik keek wat de roman nodig had, soms lag dat dicht bij de werkelijkheid en soms was dat fantasie.’
Van der Geest heeft zijn boek in eigen beheer uitgegeven, want de uitgevers die hij benaderde, vonden zijn boek commercieel moeilijk te plaatsen. Onlangs publiceerde het gerenommeerde literaire tijdschrift Hollands Maandblad wel een verhaal van hem. ‘Dat was een welkome vorm van erkenning.’
Ik heb een droom in Trouw (25 januari 2020)
In deze interviewrubriek vraagt de redactie van Trouw aan bekende én minder bekende mensen waar ze over dromen, overdag of ’s nachts. Vandaag: Joris van der Geest.
“Met iets zwaars op mijn rug liep ik over een desolate vlakte. Bij mijn voet zag ik kleine plastic groeisels: hier worden dus plastic kerstbomen gekweekt, dacht ik. Even later bereikte ik een lanceerinstallatie: deze enorme katapult zou mij 9,6 kilometer omhoog schieten, stond op het schermpje. Precies op de top van mijn vlucht zou ik de parachute op mijn rug moeten opentrekken. Maar met welk touwtje? Ik realiseerde me wat er op het spel stond: als ik de parachute te vroeg opende zou ik uit elkaar getrokken worden, deed ik het te laat dan viel ik te pletter. Testen kon niet maar een keuze was er eigenlijk niet: ik ging het dus doen.
Deze droom van een paar jaar geleden hielp me over een drempel bij het schrijven van mijn roman ‘De oneindige marshmallow test’. Ik was al een aantal maanden bezig en wist dat ik het materiaal te pakken had, maar worstelde met de toon en de vorm. Die droom waarin ik het risico nam het onbekende in te gaan doorbrak mijn blokkade. Ik schreef hem op en schreef vanuit daar verder. Controle versus loslaten, over die tegenstelling wilde ik schrijven.
De yuppenperiode
Schrijven wilde ik altijd al. Twaalf jaar geleden volgde ik de opleiding aan de Schrijversvakschool en ook voor die tijd schreef ik al. Lange tijd zag ik dat echter niet als een serieus alternatief, omdat andere dingen me veel makkelijker afgingen. Ik heb bedrijfskunde gestudeerd en richtte me op een zakelijke carrière. Het was misschien ook de tijdgeest: de yuppenperiode, het succesvolle leven. Ik werkte als investment banker en hield van een leven met reizen, geld en mooie pakken. Het werk bood veel uitdagingen: de spanning van het onderhandelen, snel, doelgericht en rationeel denken. Het is een wereld waarin alles draait om controle. Maar ik zocht ook vrijheid en een manier om niet doelgericht bezig te zijn.
Op een dag ontdekte ik ecstatic dance. Tot mijn verrassing merkte ik dat die danservaring mij, zonder drank of drugs, in een aangename roes bracht. Ook tantra had dat effect op mij. Dat vond ik spannend, al was ik soms bang af te glijden in die spirituele droomtoestand. Uiteindelijk heb ik die angst in mijn roman gebruikt, samen met mijn ervaringen in investment banking, de tantra en de liefde. Bij mijn hoofdpersoon loopt dat alles behoorlijk uit de hand.
Net als mijn hoofdpersoon heb ik de ambitie om uniek te zijn. Ik heb een sterke drang me te onderscheiden door mijn daden, schrijven is daar onderdeel van. Ik wil nu aan een volgende roman beginnen en me onderdompelen in een andere wereld. Een oeuvre bouwen en literaire erkenning krijgen, dat is mijn grootste droom.”
Joris van der Geest (46) is schrijver, tantraleraar en investment adviser. ‘De oneindige marshmallow test’ is zijn debuutroman.
Portret in de NRC: over de essentie van mijn roman
Vooraf twijfelde ik over dit interview vanwege de insteek ‘geld verdienen en uitgeven’. Maar daar ging het gesprek met Jonas Kooyman gelukkig nauwelijks over. Wel over de verandering die ik de afgelopen jaren doormaakte, mijn schrijverschap en de essentie van mij roman. De foto is van Bob van der Vlist. Dank!
‘Doordeweeks sloot ik miljoenendeals, in het weekend hing ik rond in kraakpanden’
‘Als investment banker maakte ik weken van tachtig uur. Ik vloog de hele wereld over. Je had altijd de spanning van de deal, en als die succesvol was afgerond werd dat gevierd met een decadent feestje.
„Maar waar ik doordeweeks miljoenendeals sloot, hing ik in het weekend rond in kraakpanden met kunstenaars. Wat me daarin trok? Dat wat zij doen niet doelgericht is. Het doel van kunst is kunst. Ik schreef in mijn vrije tijd, en deze ontmoetingen gaven mij inspiratie.
„Alles veranderde rond mijn veertigste. Ik sprak in Londen op een congres over duurzame energie – mijn specialisatie – en in de zaal zaten ministers en bestuursvoorzitters. Op de tweede dag had ik geen zin in het programma en besloot ik te gaan wandelen. Via de Millenniumbrug kwam ik uit bij het museum Tate Modern. Ik liep naar binnen en kwam in een dansperformance terecht. Ze cirkelden om mij heen en begonnen een monoloog over bij de groep horen. Toen het was afgelopen, dacht ik: shit, ik moet die brug weer over.
„Ik was op dat moment fondsmanager en had een goede baan in het vooruitzicht in Zürich. Maar dat moment in het museum had mij zo aan het denken gezet dat ik wist: deze fase in mijn leven is afgerond.
„Drie dagen later nam ik ontslag. Nu heb ik in mijn werk de perfecte balans gevonden tussen het zakelijke en creatieve. Ik doe advieswerk op uurbasis, ben tantradocent en schrijver: alle drie een derde van mijn tijd.”
‘Toen ik door Thailand backpackte, las ik Nietzsche. Hij zegt: ‘Als je jezelf wilt ontwikkelen, moet je je van alle zwaktes kunnen afschermen. Wees streng voor jezelf.’ Dat staat haaks op tantra: dat gaat over loslaten en in het moment zijn. Over die tegenstelling gaat mijn boek De oneindige Marshmallowtest.
„In de tijd dat ik voor mezelf begon, ontdekte ik ecstatic dance, waarbij ik zonder stimulerende middelen in een roes terechtkwam. En ik ontdekte tantra. Tantra staat voor het open aangaan van alle aspecten in het leven. Ik werd investeerder in de Odessa, een schip voor alternatieve evenementen.
„Ik heb geen behoefte aan een luxe levensstijl. Ik keer mezelf een salaris uit waar ik prima van kan leven en geef verder het liefste geld uit aan theater, boeken en cultuur. Ik ga regelmatig uit eten, en dan liever naar een plek waar ik me fijn voel dan naar een chique tent. Wat ik overhoud investeer ik in het schip.
„Laatst kreeg ik voor het eerst betaald voor een kort verhaal. Honderd keer minder dan wat ik krijg voor mijn geldadvies, maar wel het meest bevredigende resultaat van het afgelopen jaar.”
In het FD: 'De oneindige marshmallow test' tussen de 17 aanraders van 2019
FD magazine publiceerde op 23 november een speciaal decembernummer met tips en inspiratie, waaronder boekentips. Van alle boeken die de redacteuren het afgelopen jaar lazen selecteerden ze er 17, en ‘De oneindige marshmallow test’ staat daar tussen. ‘Vooral het hallucinogene slot is geniaal geschreven en smaakt naar meer’.
Radio interview met Joris van der Geest en Revka Bijl
Een interview door Shirley Plateel over De oneindige marshmallow test en Gapen onder water: terugluisteren
(Het stukje over Joris van der Geest begint bij 11.00 en over De oneindige marshmallow test op 17.25).
In de voorbereiding ontdekte ik hoe goed ‘Losing my Religion’ van REM past bij mijn roman. ‘Me in the spot lights, losing my religion’, geeft de roes van de dans weer (waarbij de religion de ratio en doelgerichtheid is) en spannender nog is ‘Chosing my confession’.
Waarom? Een tipje van de sluier is te horen in deze uitzending, maar beter lees je het boek. Waarom? Revka houdt aan het slot van de uitzending een prachtig pleidooi voor het lezen, waar ik me volledig bij aansluit, al ware ik de helft van een schrijversduo.
Zwetsloot spreekt met Joris van der Geest - interview voor oost-online
Een leuk gesprek over ‘De oneindige marshmallow test’ en aanverwante zaken voor oost-online. De titel komt geheel op het conto van Rob Zwetsloot. 1 shot!